RSD: hoe het zich verstopt in de allerkleinste momenten van het dagelijks leven

Wat is RSD eigenlijk?

RSD is geen diagnose, geen stoornis, geen label dat je bij de huisarts krijgt. Maar het is wél een patroon dat ongelooflijk vaak voorkomt bij mensen met ADHD, zeker bij mensen die het pas laat ontdekten.

RSD betekent dat je extreem gevoelig bent voor (echte of ingebeelde) afwijzing, kritiek of teleurstelling. Het kan zoiets kleins zijn als een zijdelingse opmerking, iemand die anders reageert dan je verwacht, of gewoon een blik die net even anders voelt. Dit voelt van binnen als een klap.

Wat laat onderzoek zien?

Bij ADHD reageren de hersenen sterker op emotionele prikkels. Vooral sociale pijn en afwijzing knallen keihard binnen in het limbisch systeem; jouw interne alarmsysteem dat denkt: PANIEK, we zijn in gevaar!

Daarbij speelt dopamine een rol: het brein van iemand met ADHD is gevoeliger voor bevestiging én voor het ontbreken daarvan.

En dan komt er nog iets bij: Jarenlang horen dat je druk bent, te gevoelig, te veel praat, te impulsief bent, “even normaal moet doen”, maakt dat je op den duur hyperalert wordt op signalen van afwijzing. Vooral als je die ADHD pas later begrijpt. Dan heb je al een heel leven lang geleerd jezelf aan te passen.

Dus nee… RSD is geen kwestie van even normaal doen en niet zo overtrokken reageren.

Het is een mix van neurologie, ontwikkeling en pijnlijke ervaringen die je jarenlang hebt meegedragen.

RSD in het dagelijks leven: Bij mij zit het in de kleinste dingen

RSD is vaak onzichtbaar van buiten. Maar van binnen voelt het soms als een achtbaan die je niet hebt gekozen.

Ik geef je een voorbeeld.

De opmerking op school

Ik kom helpen op school, zoals ik heel vaak doe. Ik zit in de ouderraad, ik denk mee, ik zorg dat dingen geregeld worden.

En dan zegt iemand terloops: “De juf vindt het raar dat jij bij de pietenochtend bent zonder je op te geven als hulpouder."  En iets met: Wel de lusten, niet de lasten en het woord profiteren viel. Vervolgens geeft ze aan dat ze het gelijk voor me heeft opgenomen en het belachelijk vind etc.

Voor veel mensen is dit een “oké, beetje onhandig gezegd, maar verder niets aan de hand”-moment.

Maar voor mij?

Het voelt als een dreun.

Mijn hoofd begint meteen:

• Ik doe zoveel voor die school, ik doe toch niets verkeerd nu?
• Vindt ze me irritant? Een haantje de voorste?
• Moet ik haar een bericht sturen? Moet ik het uitleggen? Of maakt dat het erger?
• Moet ik morgen nog wel gaan? Wat zal ze denken?

Mijn lichaam reageert alsof ik in groot gevaar ben.

Ik krijg hoofdpijn, voel verdriet. En pas later denk ik:

Hé… dit is RSD.

Mijn man zou hetzelfde gesprek horen en denken: “Oké beetje gek, maar zal wel meevallen. Mensen stonden voor mij op. Klaar.”

Maar bij mij voelt het alsof het kleine meisje in mij, dat altijd lief gevonden wil worden en alles goed wil doen, ineens achter het stuur staat.

Een ander voorbeeld: Disney-hangers sparen bij Albert Heijn

Mijn dochter zag de Disney-hangers die je bij de Albert Heijn kunt sparen, bij een vriendinnetje en vond ze geweldig.

Dus ik regel 29 boekjes vol via mensen die toch niets met de zegels doen. Typisch ADHD: enthousiasme + netwerken op topsnelheid = missie geslaagd.

Dan is de collectie compleet. We geven dubbelen weg. En dan komt het: mijn dochter heeft de hanger van Stitch wél, haar beste vriendin niet. En dan begint het te knagen:

• Zij spaarde eerder… moet ik niet voor haar ook nog een Stitch vinden?
• Gaat ze denken dat wij weer ‘haantje de voorste’ zijn?
• Had ik dat hangertje niet aan haar moeten geven?

Terwijl rationeel gezien: Het is een Disney kersthanger, een onschuldig kinder-spaardingetje.

Maar RSD maakt van kleine dingen grote dingen. Niet omdat ik dit wil, maar omdat mijn brein pijn registreert waar anderen alleen een situatie zien.

RSD in de opvoeding

Als je zelf RSD hebt, wil je je kind dat gevoel zo graag besparen. Maar juist dán moet je extra opletten, want het gevaar zit erin dat je je kind gaat berispen om andere tevreden te stellen of gedrag verwacht van je kind in de omgeving van anderen om niet de aandacht naar jezelf te trekken en eventuele kritische blikken enzovoort.

Door dit te herkennen bij jezelf kun je de ingesleten reactie ondervangen en je leert op den duur:

Je hoeft jezelf niet steeds terug te duwen om aardig gevonden te worden. Niet door anderen. Niet door jezelf. En er is niets mooiers dan dit voor te leven aan je kind(eren).

Tot slot: RSD is geen zwakte. Het is een litteken van jarenlang aanpassen

RSD komt voort uit:

• een ADHD-brein dat prikkels sterker verwerkt
• een jeugd waarin je vaak werd gecorrigeerd
• een leven lang maskeren, aanpassen, pleasen
• een diepe wens om niet “te veel” te zijn

Maar er is ook iets krachtigs aan RSD. Het maakt je:

• hyperbewust van anderen
• empathisch
• betrokken
• creatief in oplossingen
• gedreven
• zacht van binnen, hoe hard je ook hebt gevochten

Eigenlijk dus gewoon een ongelooflijk mooi mens!